Luokittelu

Juho Paukkunen (päivitetty 3.1.2023)

Pistiäisten lahko on perinteisesti jaettu kahdeksi alalahkoksi, joista sahapistiäiset (Symphyta) muodostavat evolutiivisesti vanhimman ryhmän ja hoikkatyviset (Apocrita) myöhemmin kehittyneen pistiäisten enemmistön. Hoikkatyviset puolestaan jaetaan kätköpistiäisiin (Parasitica) ja myrkkypistiäisiin (Aculeata). Edellä mainituista pistiäisryhmistä sahapistiäiset ja kätköpistiäiset ovat ns. parafyleettisiä ryhmiä, joiden jäsenillä on yhteinen kantamuoto, mutta joihin ei kuulu kaikkia ko. kantamuodon jälkeläisiä.


Ernst Haeckelin (1834-1919) hahmotelma eliökunnan evoluutiopuusta vuodelta 1866  © Wikipedia Commons

Maailmasta tunnetaan yhteensä 28 pistiäisyläheimoa ja 141 -heimoa. Yläheimoista 24 ja heimoista 87 on tavattu Suomesta (Taulukko 1). Lisäksi on kuvattu lukuisia fossiilisia heimoja, joihin ei kuulu nykyisin eläviä lajeja. Aguiar ym. (2013) julkaisivat yhteenvedon maailman pistiäisheimoista ja niiden lajimääristä. Aguiarin ym. luettelosta kuitenkin puuttuvat heimot Ammoplanidae, Astatidae, Athaliidae, Bembicidae, Boucekiidae, Calesidae, Ceidae, Cerocephalidae, Chalcedectidae, Chrysolampidae, Chyphotidae, Cleonymidae, Coelocybidae, Diparidae, Entomosericidae, Epichrysomallidae, Eremiaspheciidae, Eunotidae, Eutrichosomatidae, Geoscelionidae, Heptamelidae, Herbertiidae, Hetreulophidae, Heydeniidae, Idioporidae, Janzenellidae, Lyciscidae, Macromesidae, Megastigmidae, Melanosomellidae, Mellinidae, Metapelmatidae, Moraniidae, Neanastatidae, Neodiparidae, Neuroscelionidae, Nixoniidae, Ooderidae, Pelecinellidae, Pemphredonidae, Philanthidae, Pirenidae, Psenidae, Scelionidae, Spalangiidae, Sparasionidae, Systasidae, Thynnidae ja Zenargidae, joiden luokittelu omiksi heimoikseen perustuu mm. Pilgrim ym:n (2008), Malm & Nymanin (2013), Chen ym:n (2021), Jansta ym:n (2017), Sann ym:n (2018, 2021), Malagón-Aldana ym:n (2021), Burks ym:n (2022), Niu ym:n (2022) ja Zhang ym:n (2022) tutkimuksiin. Myrmosinae-alaheimoa on usein pidetty omana heimonaan, mutta uusimman tutkimuksen perusteella se luokitellaan Mutillidae-heimon alaheimoksi (Brothers & Lelej 2017).

Suomen lajitietokeskuksen taksonomisessa tietokannassa ylläpidetään luetteloa maailman pistiäisheimoista ja Suomen pistiäislajeista. Luettelossa heimojen ja niitä ylempien taksonien järjestys pyrkii noudattamaan taksonien sukulaisuussuhteita ja fylogeniaa, kun taas alemmat taksonit luetellaan aakkosjärjestyksessä. Pistiäisten suursystematiikasta on julkaistu viime vuosina useita tutkimuksia, joiden tulokset ovat osaksi ristiriitaisia. Lajitietokeskuksen luettelon ja yläheimojen järjestyksen perustana on Petersin ym. (2017a) fylogeneettinen tutkimus. Yläheimot Megalyroidea ja Mymarommatoidea puuttuivat Petersin ym. tutkimuksesta, joten niiden systemaattinen sijainti on Klopfsteinin ym. (2013) tutkimuksen mukainen. Sierolomorphoidean luokittelu omaksi yläheimokseen perustuu Branstetterin ym. (2017) tutkimukseen.

Heimot luetellaan yläheimon sisällä aakkosjärjestyksessä, mikäli yläheimoon kuuluu vain kaksi heimoa. Muissa yläheimoissa heimojen järjestys perustuu seuraaviin lähteisiin: Tenthredinoidea (Niu ym. 2022), Evanioidea (Li ym. 2018), Chrysidoidea (Carpenter 1999, Brothers 2011), Pompiloidea (Branstetter ym. 2017), Apoidea (Sann ym. 2018, 2021), Platygastroidea Chen ym:n (2021), Cynipoidea (Blaimer ym. 2020), Diaprioidea (Klopfstein ym. 2013), Chalcidoidea (Cruaud ym. 2022), Ichneumonoidea (Jasso-Martinez ym. 2020) ja Proctotrupoidea (Sharkey ym. 2012, Ronquist ym. 1999). Yläheimo Chrysidoidea saattaa olla parafyleettinen ryhmä (Branstetter ym. 2017).

Pistiäisheimojen suomenkieliset nimet perustuvat pääosin Várkonyin (2012) ja Paukkusen (2015) julkaisemattomiin raportteihin. Ruotsinkieliset nimet ovat peräisin Dyntaxa-tietokannasta.

Taulukko 1. Maailman ja Suomen pistiäisheimot. Lihavoidut heimot on tavattu Suomesta. Lajimäärät päivitetty 3.1.2023.

Alalahko   Yläheimo No Heimo Suomalainen nimi Lajeja Suomessa Ruotsalainen nimi
Symphyta   Pamphilioidea 1 Megalodontesidae      
Symphyta   Pamphilioidea 2 Pamphiliidae kudospistiäiset 32 spinnarsteklar
Symphyta   Xyeloidea 3 Xyelidae kääpiösahapistiäiset 2 tallblomsteklar
Symphyta   Tenthredinoidea 4 Blasticotomidae sylkisahapistiäiset 1 ormbunkssteklar
Symphyta   Tenthredinoidea 5 Zenargidae      
Symphyta   Tenthredinoidea 6 Pergidae      
Symphyta   Tenthredinoidea 7 Argidae mailapistiäiset 20 borsthornsteklar
Symphyta   Tenthredinoidea 8 Athaliidae   9  
Symphyta   Tenthredinoidea 9 Diprionidae havupistiäiset 18 barrsteklar
Symphyta   Tenthredinoidea 10 Cimbicidae nuijapistiäiset 29 klubbhornsteklar
Symphyta   Tenthredinoidea 11 Heptamelidae saniaispistiäiset 4  
Symphyta   Tenthredinoidea 12 Tenthredinidae lehtipistiäiset 614 bladsteklar
Symphyta   Xiphydrioidea 13 Xiphydriidae junkipistiäiset 5 halmsteklar
Symphyta   Siricoidea 14 Anaxyelidae      
Symphyta   Siricoidea 15 Siricidae puupistiäiset 7 vedsteklar
Symphyta   Cephoidea 16 Cephidae korsipistiäiset 12 halssteklar
Symphyta   Orussoidea 17 Orussidae loissahapistiäiset 1 parasitväxtsteklar
Apocrita Parasitica Ichneumonoidea 18 Ichneumonidae ahmaspistiäiset 2777 brokparasitsteklar
Apocrita Parasitica Ichneumonoidea 19 Braconidae vainopistiäiset 1401 bracksteklar
Apocrita Parasitica Ceraphronoidea 20 Ceraphronidae nysäpistiäiset 43 pysslingsteklar
Apocrita Parasitica Ceraphronoidea 21 Megaspilidae täpläpistiäiset 37 trefåresteklar
Apocrita Parasitica Cynipoidea 22 Cynipidae äkämäpistiäiset 53 gallsteklar
Apocrita Parasitica Cynipoidea 23 Austrocynipidae      
Apocrita Parasitica Cynipoidea 24 Ibaliidae lapapistiäiset 3 skärknivsteklar
Apocrita Parasitica Cynipoidea 25 Liopteridae      
Apocrita Parasitica Cynipoidea 26 Figitidae kilvekepistiäiset 149 glattsteklar
Apocrita Parasitica Platygastroidea 27 Geoscelionidae      
Apocrita Parasitica Platygastroidea 28 Nixoniidae      
Apocrita Parasitica Platygastroidea 29 Neuroscelionidae      
Apocrita Parasitica Platygastroidea 30 Janzenellidae      
Apocrita Parasitica Platygastroidea 31 Platygastridae litupistiäiset 210 gallmyggesteklar
Apocrita Parasitica Platygastroidea 32 Sparasionidae kattipistiäiset 3  
Apocrita Parasitica Platygastroidea 33 Scelionidae hitupistiäiset 79 äggmärkarsteklar
Apocrita Parasitica Proctotrupoidea 34 Peradeniidae      
Apocrita Parasitica Proctotrupoidea 35 Proctorenyxidae      
Apocrita Parasitica Proctotrupoidea 36 Roproniidae      
Apocrita Parasitica Proctotrupoidea 37 Pelecinidae      
Apocrita Parasitica Proctotrupoidea 38 Austroniidae      
Apocrita Parasitica Proctotrupoidea 39 Vanhorniidae sepikkäpistiäiset 1  
Apocrita Parasitica Proctotrupoidea 40 Heloridae harsiaispistiäiset 4 bladluslejonsteklar
Apocrita Parasitica Proctotrupoidea 41 Proctotrupidae keripistiäiset 34 svartsteklar
Apocrita Parasitica Diaprioidea 42 Maamingidae      
Apocrita Parasitica Diaprioidea 43 Monomachidae      
Apocrita Parasitica Diaprioidea 44 Ismaridae pihtiäispistiäiset 5  
Apocrita Parasitica Diaprioidea 45 Diapriidae muurupistiäiset 212 hyllhornsteklar
Apocrita Parasitica Mymarommatoidea 46 Mymarommatidae paljepistiäiset 1 bälgnacksteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 47 Mymaridae hiukekiilupistiäiset 79 dvärgsteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 48 Baeomorphidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 49 Eunotidae   7  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 50 Encyrtidae hyppykiilupistiäiset 232 sköldlussteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 51 Aphelinidae epelikiilupistiäiset 32 växtlussteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 52 Neodiparidae   1  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 53 Azotidae kilpikkäkiilupistiäiset 1  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 54 Signiphoridae nuijakiilupistiäiset 3 långklubbsteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 55 Idioporidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 56 Calesidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 57 Trichogrammatidae munakiilupistiäiset 15 hårstrimsteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 58 Eulophidae hentokiilupistiäiset 306 finglanssteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 59 Herbertiidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 60 Pirenidae kärpäskiilupistiäiset 31  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 61 Systasidae   3  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 62 Tetracampidae kauluskiilupistiäiset 8 raggsteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 63 Diparidae   1  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 64 Neanastatidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 65 Epichrysomallidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 66 Ormyridae äkämäkiilupistiäiset 4 kägelglanssteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 67 Cynipencyrtidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 68 Melanosomellidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 69 Tanaostigmatidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 70 Torymidae loistokiilupistiäiset 73 gallglanssteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 71 Cerocephalidae   1  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 72 Spalangiidae   5  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 73 Chrysolampidae   3  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 74 Eutrichosomatidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 75 Perilampidae välkekiilupistiäiset 11 gropglanssteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 76 Eucharitidae kytrykiilupistiäiset    
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 77 Ceidae   2  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 78 Pteromalidae hohtokiilupistiäiset 343 puppglanssteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 79 Heydeniidae   1  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 80 Eupelmidae loikkakiilupistiäiset 10 hoppglanssteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 81 Metapelmatidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 82 Macromesidae   1  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 83 Cleonymidae   1  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 84 Megastigmidae täpläkiilupistiäiset 17  
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 85 Moranilidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 86 Lyciscidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 87 Hetreulophidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 88 Coelocybidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 89 Ooderidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 90 Leucospidae laskoskiilupistiäiset    
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 91 Boucekiidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 92 Agaonidae viikunapistiäiset    
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 93 Pelecinellidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 94 Chalcedectidae      
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 95 Eurytomidae himmikiilupistiäiset 68 kragglanssteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea 96 Chalcididae jalokiilupistiäiset 10 bredlårsteklar
Apocrita Parasitica Chalcidoidea   incertae sedis   8  
Apocrita Parasitica Stephanoidea 97 Stephanidae kruunupistiäiset    
Apocrita Parasitica Evanioidea 98 Aulacidae junkiaispistiäiset 1 vedlarvsteklar
Apocrita Parasitica Evanioidea 99 Gasteruptiidae peitsipistiäiset 9 bisteklar
Apocrita Parasitica Evanioidea 100 Evaniidae torakkapistiäiset 1 hungersteklar
Apocrita Parasitica Megalyroidea 101 Megalyridae      
Apocrita Parasitica Trigonalyoidea 102 Trigonalyidae alvepistiäiset 1  
Apocrita Aculeata Chrysidoidea 103 Plumariidae      
Apocrita Aculeata Chrysidoidea 104 Scolebythidae      
Apocrita Aculeata Chrysidoidea 105 Sclerogibbidae      
Apocrita Aculeata Chrysidoidea 106 Embolemidae vohkapistiäiset 1 vedstritsteklar
Apocrita Aculeata Chrysidoidea 107 Dryinidae pihtipistiäiset 46 stritsäcksteklar
Apocrita Aculeata Chrysidoidea 108 Bethylidae lattapistiäiset 18 dvärggaddsteklar
Apocrita Aculeata Chrysidoidea 109 Chrysididae kultapistiäiset 50 guldsteklar
Apocrita Aculeata Vespoidea 110 Rhopalosomatidae      
Apocrita Aculeata Vespoidea 111 Vespidae ampiaiset 43 getingar
Apocrita Aculeata Sierolomorphoidea 112 Sierolomorphidae      
Apocrita Aculeata Tiphioidea 113 Tiphiidae puukkopistiäiset 2 pansarsteklar
Apocrita Aculeata Thynnoidea 114 Chyphotidae      
Apocrita Aculeata Thynnoidea 115 Thynnidae lysmypistiäiset 1 jägarsteklar
Apocrita Aculeata Pompiloidea 116 Pompilidae tiepistiäiset 58 vägsteklar
Apocrita Aculeata Pompiloidea 117 Sapygidae säiläpistiäiset 2 planksteklar
Apocrita Aculeata Pompiloidea 118 Mutillidae mutipistiäiset 3 sammetsteklar
Apocrita Aculeata Scolioidea 119 Bradynobaenidae      
Apocrita Aculeata Scolioidea 120 Scoliidae sapelipistiäiset   dolksteklar
Apocrita Aculeata Formicoidea 121 Formicidae muurahaiset 59 myror
Apocrita Aculeata Apoidea 122 Ampulicidae kartiopistiäiset 2 kackerlacksteklar
Apocrita Aculeata Apoidea 123 Heterogynaidae      
Apocrita Aculeata Apoidea 124 Mellinidae kärpäspistiäiset 2 rovsteklar
Apocrita Aculeata Apoidea 125 Sphecidae hietapistiäiset 5 grävsteklar
Apocrita Aculeata Apoidea 126 Crabronidae kiiltosuupistiäiset 74 rovsteklar
Apocrita Aculeata Apoidea 127 Astatidae kievaspistiäiset 4 rovsteklar
Apocrita Aculeata Apoidea 128 Bembicidae kaskaspistiäiset 15 rovsteklar
Apocrita Aculeata Apoidea 129 Eremiaspheciidae      
Apocrita Aculeata Apoidea 130 Philanthidae rengaspistiäiset 5 rovsteklar
Apocrita Aculeata Apoidea 131 Pemphredonidae kirvapistiäiset 38 rovsteklar
Apocrita Aculeata Apoidea 132 Entomosericidae      
Apocrita Aculeata Apoidea 133 Psenidae otapistiäiset 15 rovsteklar
Apocrita Aculeata Apoidea 134 Ammoplanidae      
Apocrita Aculeata Apoidea 135 Melittidae vyömehiläiset 5 sommarbin
Apocrita Aculeata Apoidea 136 Andrenidae maamehiläiset 44 grävbin
Apocrita Aculeata Apoidea 137 Halictidae hietamehiläiset 40 vägbin
Apocrita Aculeata Apoidea 138 Colletidae kalvomehiläiset 23 korttungebin
Apocrita Aculeata Apoidea 139 Stenotritidae      
Apocrita Aculeata Apoidea 140 Megachilidae vatsaharjamehiläiset 54 buksamlarbin
Apocrita Aculeata Apoidea 141 Apidae aitomehiläiset 74 långtungebin

Kirjallisuus

Aguiar, A.P., Deans, A.R., Engel, M.S., Forshage, M., Huber, J.T., Jennings, J.T., Johnson, N.F., Lelej, A.S., Longino, J.T., Lohrmann, V., Mikó, I., Ohl, M., Rasmussen, C., Taeger, A. & Yu, D.S.K. (2013) Order Hymenoptera. In: Zhang, Z.-Q. (Ed.), Animal biodiversity: an outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness (addenda 2013). Zootaxa 3703: 51–62. http://dx.doi.org/10.11646/zootaxa.3703.1.12

Blaimer, B. B., Gotzek, D., Brady, S. G. & Buffington, M. L. 2020: Comprehensive phylogenomic analyses re-write the evolution of parasitism within cynipoid wasps. – BMC Evolutionary Biology 20(1): 1–22. https://doi.org/10.1186/s12862-020-01716-2

Branstetter, M.G., Danforth, B.N., Pitts, J.P., Faircloth, B.C., Ward, P.S., Buffington, M.L., Gates, M.W., Kula, R.R. & Brady, S.G. 2017: Phylogenomic Insights into the Evolution of Stinging Wasps and the Origins of Ants and Bees. Current Biology 27: 1019-1025. http://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2017.03.027

Brothers, D.J. 2011: A new Late Cretaceous family of Hymenoptera, and phylogeny of the Plumariidae and Chrysidoidea (Aculeata). ZooKeys 130: 515–542. http://dx.doi.org/10.3897/zookeys.130.1591

Brothers, D.J., Lelej, A.S. 2017: Phylogeny and higher classification of Mutillidae (Hymenoptera) based on morphological reanalyses. Journal of Hymenoptera Research 60: 1-97. https://doi.org/10.3897/jhr.60.20091

Burks, R., Mitroiu, M.-D., Fusu, L., Heraty, J.M., Janšta, P., Heydon, S., Dale-Skey Papilloud, N., Peters, R.S., Tselikh, E.V., Woolley, J.B., van Noort, S., Baur, H., Cruaud, A., Darling, C., Haas, M., Hanson, P., Krogmann, L. & Rasplus, J.-Y. 2022: From hell’s heart I stab at thee! A determined approach towards a monophyletic Pteromalidae and reclassification of Chalcidoidea (Hymenoptera). – Journal of Hymenoptera Research 94: 13–88. https://doi.org/10.3897/jhr.94.94263

Carpenter, J.M. 1999: What do we know about chrysidoid (Hymenoptera) relationships? Zoologica Scripta 28: 215–231.

Chen, H., Lahey, Z., Talamas, E. J., Valerio, A. A., Popovici, O. A., Musetti, L., Klompen, H., Polaszek, A., Masner, L., Austin, A. D. & Johnson, N. F. 2021: An integrated phylogenetic reassessment of the parasitoid superfamily Platygastroidea (Hymenoptera: Proctotrupomorpha) results in a revised familial classification. – Systematic Entomology 46(4): 1088–1113. https://doi.org/10.1111/syen.12511

Cruaud, A., Rasplus, J.-Y., Zhang, J., Burks, R., Delvare, G., Fusu, L., Gibson, G.A.P., Gumovsky, A., Hanson, P., Huber, J.T., Janšta, P., Mitroiu, M.-D., Noyes, J.S., van Noort, S., Baker, A., Böhmová, J., Baur, H., Blaimer, B.B., Brady, S.G., Bubeníková, K., Chartois, M., Copeland, R.S., Dale-Skey Papilloud, N., Dal Molin, A., Darling, C., Dominguez, C., Fisher, N., Gates, M.W., Gebiola, M., Guerrieri, E., Haas, M., Hansson, C., Heydon, S., Kresslein, R.L., Krogmann, L., Moriarty Lemmon, E., Mottern, J., Murray, E., Nidelet, S., Nieves Aldrey, J.L., Perry, R., Peters, R.S., Pinto, J.D., Polaszek, A., Sauné, L., Schmidt, S., Torréns, J., Triapitsyn, S., Tselikh, E.V., Ubaidillah, R., Yoder, M., Lemmon, A., Woolley, J.B. & Heraty, J.M. 2022: The Chalcidoidea bush of life-a massive radiation blurred by mutational saturation. Submitted. bioRxiv, 1–74. https://doi.org/10.1101/2022.09.11.507458

Janšta, P., Cruaud, A., Delvare, G., Genson, G., Heraty, J., Křížková, B. & Rasplus, J.-Y. 2017: Torymidae (Hymenoptera, Chalcidoidea) revised: molecular phylogeny, circumscription and reclassification of the family with discussion of its biogeography and evolution of life-history traits. Cladistics, published online. http://dx.doi.org/10.1111/cla.12228

Jasso-Martínez, J. M., Santos, B. F., Zaldívar-Riverón, A., Fernandez-Triana, J., Sharanowski, B. J., Richter, R., Dettman, J. R., Blaimer, B. B., Brady, S. G. & Kula, R. R. 2022: Phylogenomics of braconid wasps (Hymenoptera, Braconidae) sheds light on classification and the evolution of parasitoid life history traits. - Molecular Phylogenetics and Evolution, preprint. https://doi.org/10.1016/j.ympev.2022.107452

Johnson, B.R., Borowiec, M.L., Chiu, J.C., Lee, E.K., Atallah, J. & Ward, P.S. 2013: Phylogenomics resolves evolutionary relationships among ants, bees and wasps. Current Biology 23: 2058–2062. http://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2013.08.050

Klopfstein, S., Vilhelmsen, L., Heraty, J.M., Sharkey, M. & Ronquist, F. 2013: The Hymenopteran Tree of Life: Evidence from Protein-Coding Genes and Objectively Aligned Ribosomal Data. PLoS ONE 8: e69344. http://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0069344

Li, L., Rasnitsyn, A. P., Shih, C., Labandeira, C. C., Buffington, M., Li, D. & Ren, D. 2018: Phylogeny of Evanioidea (Hymenoptera, Apocrita), with descriptions of new Mesozoic species from China and Myanmar. Systematic Entomology 43(4): 810-842. https://doi.org/10.1111/syen.12315

Malagón-Aldana, L. A., Smith, D. R., Shinohara, A., Vilhelmsen, L. 2021: From Arge to Zenarge: adult morphology and phylogenetics of argid sawflies (Hymenoptera: Argidae). - Zoological Journal of the Linnean Society: zlaa170. https://doi.org/10.1093/zoolinnean/zlaa170

Malm, T. & Nyman, T. 2014: Phylogeny of the symphytan grade of Hymenoptera: new pieces into the old jigsaw(fly) puzzle. – Cladistics. 31(1): 1–17. https://doi.org/10.1111/cla.12069

Niu, G., Budak, M., Korkmaz, E.M., Doğan, Ö., Nel, A., Wan, S., Cai, C., Jouault, C., Li, M. & Wei, M. 2022: Phylogenomic analyses of the Tenthredinoidea support the familial rank of Athaliidae (Insecta, Tenthredinoidea). – Insects 2022(13): 858. https://doi.org/10.3390/insects13100858

Paukkunen, J. 2015: Saha- ja myrkkypistiäisryhmien suomenkielinen nimistö. Julkaisematon raportti. 5 s.

Peters, R.S., Krogmann, L., Mayer, C., Donath, A., Gunkel, S., Meusemann, K., Kozlov, A., Podsiadlowski, L., Petersen, M., Lanfear, R., Diez, P.A., Heraty, J., Kjer, K.M., Klopfstein, S., Meier, R., Polidori, C., Schmitt, T., Liu, S., Zhou, X., Wappler, T., Rust, J., Misof, B. & Niehuis, O. 2017a: Evolutionary History of the Hymenoptera. Current Biology 27: 1–6. http://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2017.01.027

Pilgrim, E.M., von Dohlen, C.D. & Pitts, J.P. 2008: Molecular phylogenetics of Vespoidea indicate paraphyly of the superfamily and novel relationships of its component families and subfamilies. Zoologica Scripta 37: 539–560. http://dx.doi.org/10.1111/j.1463-6409.2008.00340.x

Ronquist, F. 1999: Phylogeny, classification and evolution of the Cynipoidea. Zoologica Scripta 28: 139–164.

Ronquist, F., Rasnitsyn, A. P., Roy, A., Eriksson, K. & Lindgren, M. 1999: Phylogeny of the Hymenoptera: A cladistic reanalysis of Rasnitsyn’s (1998) data. Zoologica Scripta 28: 13–50. https://doi.org/10.1046/j.1463-6409.1999.00023.x

Sann, M., Niehuis, O., Peters, R. S., Mayer, C., Kozlov, A., Podsiadlowski, L., Bank, S., Meusemann, K., Misof, B., Bleidorn, C. & Ohl, M. 2018: Phylogenomic analysis of Apoidea sheds new light on the sister group of bees. BMC Evolutionary Biology 18: 71. https://doi.org/10.1186/s12862-018-1155-8

Sann, M., Meusemann, K., Niehuis, O., Escalona, H. E., Mokrousov, M., Ohl, M., Pauli, T. & Schmid‐Egger, C. 2021: Reanalysis of the apoid wasp phylogeny with additional taxa and sequence data confirms the placement of Ammoplanidae as sister to bees. – Systematic Entomology 46(3): 558–569 https://doi.org/10.1111/syen.12475

Sharkey, M. J., Carpenter, J. M., Vilhelmsen, L., Heraty, J., Liljeblad, J., Dowling, A. P., Schulmeister, S., Murray, D., Deans, A. R., Ronquist, F., Krogmann, L. & Wheeler, W. C. 2012: Phylogenetic relationships among superfamilies of Hymenoptera. Cladistics 28: 80–112. https://doi.org/10.1111/j.1096-0031.2011.00366.x

Várkonyi, G. 2012: Kätköpistiäisryhmien suomenkieliset nimet. Pistiäistyöryhmän ehdotus 10.11.2012. Julkaisematon raportti. 9 s.

Zhang, J., Heraty, J.M., Darling, C., Kresslein, R.L., Baker, A.J., Torréns, J., Rasplus, J.-Y., Lemmon, A. & Lemmon, E.M. 2022: Anchored phylogenomics and a revised classification of the planidial larva clade of jewel wasps (Hymenoptera: Chalcidoidea). – Systematic Entomology, preprint. https://doi.org/10.1111/syen.12533

Thu, 2016-11-10 05:57 -- Admin
http://www.gravatar.com/avatar/987a1618db7ae0ef0e8cb7ed8b776a29.jpg?d=https%3A//pistiaistyoryhma.myspecies.info/sites/all/modules/contrib/gravatar/avatar.png&s=100&r=G
Scratchpads developed and conceived by (alphabetical): Ed Baker, Katherine Bouton Alice Heaton Dimitris Koureas, Laurence Livermore, Dave Roberts, Simon Rycroft, Ben Scott, Vince Smith